Aardbeving

Het is vroeg in de ochtend als ik wakker word. Het lijkt of er een vrachtwagen door het nauwe straatje voor het hotel dendert. Een raar geluid, het huis schudt en houten balken rammelen een beetje. Dan ben ik in een klap goed wakker, er past helemaal geen vrachtwagen in het nauwe straatje, dit moet een aardbeving zijn! En inderdaad vanmorgen net over 4 is er een aardbeving geweest aan de zuidkant van het eiland Shikoku waar wij rondtrekken. Het is een 4,5 op de schaal van richter met een 4 als intensiteit. Wij zitten er ongeveer 150 km van het epicentrum af maar toch voelde deze aardbeving best pittig voor ons. Morgen reizen we door het gebied van de aardbeving dus we hopen dat het rustig blijft.

Vandaag was een flinke reisdag, vanuit Usa rijden we in anderhalf uur naar de eerste tempel (37) van vandaag. Een kleurrijke tempel met tegen het plafond ruim 100 kunstafbeeldingen die lijken op o.a. Keith Haring, Marilyn Monroe, ook het meisje met de parel maar dan met een kattenkop en vele andere bekende en onbekende personen. Vervolgens rijden we door naar het zuiden naar het eerste Marine Park van Japan. Deze is in 1970 geopend en je kan hier fantastisch het onderwater leven bekijken. Wij doen dit op de snelle en Japanse manier met een boot met een glazen bodem. Vanuit het midden van de boot kijken we naar de kleurrijke vissen en het koraal op de bodem van de zee. Er wordt van alles op borden uitgelegd dat dit gebied ooit ver onder de zeespiegel lag maar dat dit door aardbevingen steeds verder omhoog komt. We turen in de verte of we walvissen en dolfijnen zien (helaas geen gezien). Het geopark is een prachtig gebied en een leuke boottocht met een gevoel alsof je rond een tropisch eiland vaart.

Dan wordt het tijd om de tweede tempel van vandaag te bezoeken. Tempel 38 ligt helemaal op het zuidelijkste puntje in Shikoku. Dit is misschien wel een van de mooiste die we tot nu toe hebben gezien. Deze tempel ligt bovenop de berg in een prachtige japanse tuin met grote stenen. Ook staat hier de stenen schildpad die je over zijn hoofd moet aaien en dan moet je je grootste wens in gedachten nemen. De schildpad zorgt er voor dat deze wens dan ook uitkomt. In het park tegen over de tempel doen we nog even een ijsje, de temperaturen zijn weer opgelopen na de regen van gisteren. Het is nu weer rond de 30 graden en een brandende zon.

Op minder dan 1 kilometer van de tempel is onze guesthouse gelegen. We krijgen onze kamer toegewezen en relaxen eventjes. Terwijl ik (Nienke) bel met een goede vriend, springt het intercom systeem van het guesthouse aan dat Ms Ringersma nu moet gaan douchen. 😐Het is de bedoeling dat je hier voor het eten gedoucht bent, maar dit gaat toch wel heel ver als de eigenaar van het guesthouse even bepaalt dat ik NU moet gaan douchen. Maar ik wil zijn systeem niet in de war gooien en ga braaf douchen.

Stipt 17:00 uur is een muziekje van de dorpsomroep te horen. De luidspreker hangt waarschijnlijk dichtbij want het komt hier knalhard binnen. We hebben een soortgelijke muziekje ook al in andere dorpen meegemaakt. Het lijkt alsof ze willen aangeven “de dag is ten einde. Ga maar naar huis, in bad, eten en dan naar bed. Morgen komt er een nieuwe dag”. Wij doen braaf mee.

Okinomiyaki in USA

Vandaag was een tempeldag. En daar hebben we er al verschillende van gehad. De tempels #32 t/m #36 waren aan de beurt. De geschiedenis van deze tempels kun je prima zelf opzoeken op de 88Tempel.info website als je daar interesse in hebt. Verder was het vandaag een druilerige natte dag. Niet zo veel regen als eerder deze week, we klagen niet, maar een zonnige dag is toch effe leuker. Dus om 3 uur ’s-middags ons overnachtingsadres opgezocht.

Voor vandaag hadden we “Hostel Utage” geboekt. Het was niet helemaal duidelijk bij welk huis we moesten zijn. Even verder stond een man buiten zijn winkeltje te roken en keek nieuwsgierig naar ons. Ik noemde hem slechts de naam van de contactpersoon: “Shoko” en hij graaide al naar zijn telefoon om haar te bellen. Even later kwam ze lachend aan “you are too early”. Klopt, want op zo’n regenachtige dag als deze is het buiten niet zo prettig. We kregen een rondleiding. Dit hostel heeft 2 kleinere kamers en een slaapzaal met 3 stapelbedden. De slaapzaal was helemaal voor ons bestemd en één van de gewone kamers werd gebruikt door een man uit Tokyo die hier vaak komt om te zeevissen (en dat kon je nog goed ruiken in die kamer). Er is een keuken, lounge ruimte, rook ruimte en woonkamer met TV en perfecte Wifi. Er zijn 2 douches, 2 wc’s, een wasmachine en een droger. Alles wat we nodig hebt is er gewoon.

Dit hostel ligt in het dorpje USA, Tosa. En dat is zo’n beetje aan het einde van de bewoonde wereld. Vanaf hier gaan we de bergen in naar tempel 37 zo’n 60 km verderop. USA is dan ook een slaperig dorpje waar weinig te beleven valt en iedereen ook werkelijke iedereen kent. Op straat werden we al door een oud dametje aangesproken en gevraagd waar we vandaan kwamen. Morgen weet vast het hele dorp het. Hier kan je zeevissen en de visafslag kon je van een afstand al ruiken.
De eigenaresse van het hostel runt in de avond een klein visrestaurant. Maar daar hadden we niet zo’n trek in vandaag. Ze noemde een paar andere restaurantjes waaronder een Okinomiyaki restaurantje een paar straten verder.

Rond 6 uur wij op pad. Bij het aanzicht van het Okinomiyaki restaurant hadden we buiten wat vraagtekens “onbekend maakt onbemint”. Maar binnen werden we allerhartelijkst ontvangen door de eigenaar en zijn vrouw die beide al in de 70 waren. Binnen had de tijd werkelijk stil gestaan. Waarschijnlijk was het dezelfde inrichting nog als vele jaren geleden toen ze hier begonnen. De TV stond aan met een honkbal wedstrijd. Met een brede grijns en een wijds gebaar begrepen we dat we overal mochten gaan zitten. Er waren 4 tafels. We waren de enige bezoekers en kozen een tafeltje met gewone stoelen i.p.v. knielzitjes. Elke tafel had een eigen bakplaat met gasbrander en een hele partij flesjes met allerlei sausjes.

Oh-la-la dit was Life-cooking, dat had ik niet verwacht. Zo goed ben ik niet in het bakken van Okinomiyaki. Al snel kwam zijn vrouw aanlopen met een plakkerige geplastificeerde menukaart in het Engels. We konden kiezen uit : Okinomiyaki (of yaisoba) met shrimps, met squid, met pork, met shrimps en squid, met shrimps en pork of met squid en pork. Verder hadden ze nog Aishi Draft Beer of water. De keuze was snel gemaakt, intussen had hij onze bakplaat al aangezet.

In afwachting wat er ging gebeuren keken we onze ogen uit. In 2018 hadden we ook in een dergelijk karakteristiek restaurantje gegeten met Withney Housten op grootbeeld TV. Dit restaurant was minstens zo “karakteristiek”. Als het in Nederland had gestaan had De Smaakpolitie met Rob Geus het per direct gesloten. Voor ons was dit genieten.

Inmiddels kwam zijn vrouw aanlopen met een bakje ingredienten voor de Okinomiyaki. Vragend stelde ze voor of zij voor ons zou bakken. Nou graag! De bakplaat werd sissend ingevet met een van de sausjes en de ingredienten werden er vakkundig erop gemikt. Af en toe pakte ze een potje of flesje en vroeg of het er bij mocht. Natuurlijk! Ze had het vast al vaker gedaan en wist ze hoe dit moest. Hongerig keken we toe. Het bier, water, eetstokjes en servetjes werden ondertussen door meneer neergezet. De 3 minuten zandloper werd op tafel gezet (nee, echt geen digtiaal timertje: zandloper valt simpel te bedienen) want over drie minuten zou ze terug komen om de boel om te draaien en de andere kant te bakken. Die tijd werd overigens gebruikt om de Yakisoba op de bakplaat te krijgen. Na 3 minuten werd de zandloper opnieuw omgedraaid voor de Yakisoba, de Okinomiyaki kreeg zijn laatste behandeling met sausjes en was klaar en even later de Yakisoba ook. Dit werd smullen.

Na gegeten te hebben kwam de rekening van 1990 Yen (ca €11,50) en de vragen. Ah uit Holland en Shoko had ons naar hun restaurant gestuurd? Meteen kwam een stapel kaartjes en briefjes van andere bezoekers tevoorschijn. Ook Nederlanders hadden hier al eerder gegeten. En tot slot moesten we met ze op de foto.

Zo kreeg een ogenschijnlijk saaie dag nog een goud randje.

Vakantiedagje

Vandaag hebben we een vakantiedag in Kochi. Om precies 8.00 uur klopt de eigenaresse van het guesthouse op onze kamerdeur met het ontbijt. Rijst, Miso soep, salade, gebakken ei met ketchup, broccoli met mayonaise, fruit en echte Japanse thee. Het is af en toe nog een beetje wennen om s-ochtends warm te eten. Na het ontbijt gaan we op pad, onze medebewoners van het guesthouse zijn al om 7 uur vertrokken. Wij komen hier vanmiddag weer terug.

We bezoeken 3 tempels (29, 30 en 31) de laatste tempel ligt bij de botanische tuinen hier in Kochi. Het is daar drukte van jewelste. Tourbussen vol toeristen worden er op de parkeerplaats uitgeladen voor een bezoekje aan tempel 31 en de botanische tuinen. Als we op het stempelkantoor aankomen verontschuldigt de dame daar voor de zeer luidruchtige bezoekers vandaag. Wij duiken snel de botanische tuin in voor iets meer rust.

De oprichter van de botanische tuin is 94 geworden en heeft vooral de lokale beplanting rondom Kochi in kaart gebracht en op deze plek verzameld. Het is leuk om te zien dat de planten die in Nederland als kamerplant worden beschouwd, hier enorm groot als buitenplant staan. Tussen de middag duiken we het restaurantje in voor de lunch. Voor 1500 yen (omgerekend 8,80 euro) krijg je hier een lunchmaaltijd set. Hier zit dan je gerecht van voorkeur, rijst, salade, soepje en een drankje inbegrepen. Water krijg je standaard op tafel net als de natte doekjes voor je handen en de eetstokjes. Ik (Nienke) ben de rijst even zat en bestel een heerlijke pasta en mijn pa besteld een hamburger menu. Je moet niet denken dat een hamburgermenu hier met frietjes en een broodje komen. De hamburger is eigenlijk meer een soort van gehaktbal dat geserveerd wordt in een apart bakje dat de oven is in geweest. En daarnaast krijgt mijn pa een koud geel soepje wat niet te herleiden is, salade en rijst. Ook erg lekker. Na de lunch met een mooi overzicht over de tuin gaan we terug naar het guesthouse. De komende dagen zijn we vooral onderweg en slapen we overal maar 1 nacht. Dus we plannen een luie vakantiemiddag in bij het guesthouse. We doen de was, verwelkomen andere gasten in het guesthouse als de eigenaresse even boodschappen doen is, scrollen wat over het internet en doen een klein tukkie.

In de middag, net als onze was buiten te drogen hangt, betrekt de lucht. Vanavond en morgen hebben we nog een laatste staartje regen van de typhoon die van de week langs Japan kwam. De buienradarapp werkt helaas niet hier in Japan, maar op een andere website zie ik dat het hier waarschijnlijk net niet gaat regenen. Na twee uur afwachten wordt het steeds donkerder en de was die dan nog niet droog is (het is hier rond de 28 graden overdag) hangen we in de kamer voor de airco uit om te drogen. Kan ook.

Vanavond hebben we broodjes als avondeten, drie keer per dag warm eten is voor ons een beetje too much.

Route 55

Gisteravond “dineerden” we op Japanse wijze. Met heel veel schaaltjes met allerlei gerechten. Vegetarisch was voor de gastvrouw geen probleem. Ook dat smaakte voortreffelijk. We aten samen met een Japans echtpaar die ook alle 88 tempels bezochten. Waar wij regelmatig uitstapjes maken om ook andere dingen te bekijken, reden zij enkel in sneltreinvaart langs de tempels in slechts 12 dagen. Hij deed de route inmiddels al voor de 5^e keer en had een notieboek met aantekeningen over alle tempels. Na het eten kwam een kannetje Saké (gemaakt op Mount Koya) op tafel en vertelde hij ons de “moeilijke” tempels. Moeilijk in de zin van lastig te bereiken, veel trappen, ver lopen van de parkeerplaats, etc. Een aantal hadden we al gevonden op internet en Facebook verhalen, maar hij wist ze allemaal. Dus dat was een waardevolle aanvulling.

Het werd niet laat die avond want ze gingen ’s-ochtends al om 6 uur op weg. Dezelfde route die wij van plan waren alleen een stuk verder en meer tempels. Shikoku kent maar één hoofdweg van Tokushima naar het zuiden en dat is Route #55. Gisteren hadden we weg Nr 55 al een stuk gevolgd, vandaag reden we de weg vanaf Toyo naar Konan (zie het kaartje). In Amerika is “Route 66” een begrip. In Shikoku is “Route 55” ook een begrip met soortgelijke naamplaatjes en stickers zoals ze ook voor Route 66 gebruiken. Bij Kaap Muroto bezochten we enkele grotten langs de weg. Heel vroeger zijn die grotten door de zee uitgesleten. Maar door de vele aardbevingen is de bodem hier flink omhoog gekomen en liggen ze nu ca 10 meter boven zeeniveau. Dat is ook te zien aan de vissershaventjes waarbij de woningen rondom de haven veel hoger liggen en niet meer langs het water.

Voorbij Kaap Muroto bezochten we het Walvis Museum. Hier kregen we een VR-Bril op om te zien hoe de lokale vissers met soms wel 10 grote roeiboten tegelijk in de 19^e eeuw op walvisjacht gingen. Rond 1910 zijn de laatste teams gestopt omdat veel grotere schepen gebruikt werden voor de walvisvangst. Naast het museum staat een restaurant met lokale gerechten, en walvis sauté of walvis steak staat nog steeds op het menu. Even verder was de lokale markt met waarschijnlijk ook walvis vlees?...

Op de route 55 kom je om de paar honderd meter evacuatiebordjes tegen voor het geval van een tsunami. Ook zien we geregeld betonnen torens in de dorpen staan waar je naar toe moet vluchtend voor het geval dat. Na de laatste hele grote aardbeving in 2011 zijn ze ook druk bezig om de gehele kustlijn te versterken met grote betonnen muren en pieren in het water. Laten we hopen dat we dat de komende week niet gaan meemaken.

De rest van de middag bezoeken we nog diverse tempels. Een aantal zijn op de bekende bergen met vele haarspeldbochten gelegen, de andere weer midden in een dorpje. De laatste tempel van vandaag (tempel 28) haalden we net voor sluitingstijd van het stempel kantoor. Een voordeel is dat je eerst je stempel gaat halen en dat je daarna het gehele tempelcomplex vrijwel voor jezelf hebt.

Het vinden van ons guesthouse was dan wel weer ingewikkeld. Het adres in Booking.com stuurde ons een woonwijk in waar niemand op de deurbel reageerden. Hier kon het onmogelijk zijn. Google herkende de naam van het guesthouse wel maar in google maps waren ze niet te vinden. Bedenk dan even dat we een hele dag op pad waren en gewoon even rustig wilden zitten in plaats van onderweg zijn, en je dan keer op keer niet je overnachtingsplek kan vinden. Was een mooie oefening in geduld 😉.

Uiteindelijk op basis van een kaart in booking.com hadden we een idee waar het zou moeten zijn. Bij aankomst op die plek was echter een ander guesthouse gevestigd met de naam Narcis. Nadat we alles gecheckt hadden toch maar dit guesthouse in gelopen en ja ze verwachtte ons. Eind goed al goed! Tot dat Nienke met haar sneakers per ongeluk een stap naar binnen wilde zetten en zo een reprimande van de guesthouse eigenaresse kreeg. Ook hier zijn sloffen nodig om naar binnen te lopen ……

PS. Foto's komen nog, want het uploaden neemt veel tijd inbeslag

Typhoon Ewiniar

Vanmorgen rond een uur of half 9 checkten we uit bij ons hotel in Tokushima. Eerste doel van vandaag was de auto voltanken. In de straat van ons hotel zijn verschillende tankstations dus bij de eerste naar binnengereden. De tankslangen hangen aan het plafond van het tankstation, ok. Gelukkig komt er een Japanse man op leeftijd naar buiten gestiefeld en vraagt ons wat we willen tanken (Regular) en hoe we willen betalen (Cash). Hij hangt de tankslang in onze auto, poetst alle (!) ramen van de auto weer netjes schoon en komt vervolgens met een bonnetje naar de auto toe om te betalen. 5400 Yen of te wel 33 euro voor net onder de 33 liter benzine. Dat is leuk tanken hier! De man begeleid ons vervolgens naar de weg, houdt het verkeer tegen en stuurt ons weer op pad de goede richting op. Lijkt mij een prima service ook voor in Nederland 😊.

De regen die gisteravond begon, wordt steeds heftiger. Bij ons ontbijt stond het nieuws op tv aan en ik zie berichten van een typhoon voorbij komen. Het is de eerste typhoon (orkaan) van het seizoen 2024. Hij raakt Japan niet maar neemt wel heel veel regenwater met zich mee. Vandaag valt hier in één dag dezelfde hoeveelheid regen als gemiddeld in 2 maanden in Nederland valt. Bij de eerste tempel van vandaag (tempel 18) regent het nog zachtjes, bij tempel 19 zijn we al doorweekt als we 1 seconden naast de auto staan (met paraplu en jas aan). Tempel 20 is weer een speciale tempel boven op de berg. Op de berghelling ontstaan allerlei riviertjes van het regenwater en ze nemen takken, stenen en andere zooi uit het bos mee de weg op. Naast het nemen van de haarspeldbochten moeten we nu ook opletten dat we onze banden niet stuk rijden. Gelukkig stuurt mijn pa de auto netjes de berghellingen op en af (terwijl ik af en toe doodsangsten heb vanwege de afgronden naast de weg). Overal ontstaan watervalletjes en we komen er achter dat onze schoenen niet typhoon-waterdicht zijn 😐 .

Boven op de berg bij tempel 20 geeft de vrouwelijke monnik die onze tempel stempel geeft, aan dat de kabelbaan van tempel 21 dicht is. Waarschijnlijk keek ik nogal vragend wat ze wijst naar boven met de tekst “typhoon”. Tja, dat hadden we tot dan toe nog niet bedacht dat de typhoon voor andere ongemakken zou zorgen. Een snelle google actie op de parkeerplaats leert ons dat we tempel 21 ook op onze laatste dag in Tokushima over 2 weken kunnen doen. Het is dan circa een uurtje rijden vanaf ons hotel. We hopen dat we dan niet nog een typhoon meekrijgen.

Bij tempel 22 komt de regen nog harder uit de lucht zetten. De parkeerplaats van de tempel stroomt vol met auto’s maar iedereen blijft in de auto zitten, wachtend op beter weer. Af en toe zijn er mensen die toch de bui trotseren, met poncho en plu en al rennend de tempel betreden. Wij hebben de auto airco inmiddels op warm gezet zodat we een beetje kunnen drogen van de eerdere buitjes en besluiten even de bui een beetje af te wachten.

Een droger moment komt echter niet en na een half uurtje wachten trotseren ook wij de bui. In drie seconden zijn we tot onze sokken natgeregen, is de plu kapot gewaaid en dan moeten we de tempel nog betreden. Na het kortste tempelbezoek ooit, halen we onze stempel en rennen we weer terug richting auto. We zijn van top tot teen drijfnat, alsof er meerdere emmers water over ons zijn uitgestort. De auto verwarming gaat aan op 26 graden met de hoop dat we dan wel iets op drogen. Bij tempel 23 lijkt het gelukkig iets minder hard te regenen. We doen nog even een kleine omleidingsroute langs het strand. Hier komen de zeeschildpadden aan land om eitjes te leggen. Ik denk dat ze ook niet van Typhoon regen houden, we hebben ze helaas niet gezien.

Rond 15.00 uur melden we ons bij onze Minishuku, oftewel een Japanse Homestay. Een vriendelijke dame verhuurt kamers in haar huis aan toeristen. Onze kamer is 6 tatami-matten groot, de bedden liggen op de grond en we hebben nog een zitje met een tafeltje.

Rond 18:30 uur worden we in de eetkamer verwacht voor het avondeten en morgenochtend staat het ontbijt om 7 uur daar ook klaar. Onze buitenschoenen staan bij de voordeur en we sloffen vervolgens in de huissloffen door het huis. Bij het toilet en in de badkamer doe je weer andere sloffen aan die daar staan. Na een warme douche en droge kleding voelen we ons weer in vakantiestemming komen. Morgen wordt het weer mooi weer, we kijken er nu al naar uit!

Dank voor de leuke reacties op onze stukjes!
Gr. Henk & Nienke

Zelfs een verkeerd telefoonnummer brengt je ergens

Gisteren (zondag) zijn we begonnen met het bezoeken van tempel 13, 14, 15, 16 en 17. Deze tempels liggen betrekkelijk dicht bij ons hotel en ze liggen woonwijken. Dat betekent dat je net als bergweggetjes door nauwe straatjes rijdt met soms een rijstveldje pal naast de weg waar je voor moet opletten.

Tempel #14 konden we niet vinden. Achteraf bleek dat we er vlak langs gereden waren. Het stond wel duidelijk in het Japans aangegeven, maar ja, deze Gajin:'ik niet verstaan Japans niet'. We kwamen aan bij tempel #15 en zijn toen maar even teruggelopen (1km) naar Tempel #14. Voor de andere tempels was het business-as-usual en daar valt weinig over te vertellen. Daarna een milkshake bij de Mac gehaald en naar het hotel gereden om daar de boerenmarkt en vlakbij de overdekte markt te bezoeken.

In de overdekte markt en ook op de boerenmarkt stonden veel kramen waar van alles werd verkocht, van mini-guppies-vangen-met-een-visnetje voor de kinderen tot eieren en groentes, en van koffieapparaten tot flessen Sake en andere sterke drank. Het was een vrolijke gezellige boel met hier een daar een muziekbandje of DJ.

Vandaag (maandag) zijn we naar het midden van het eiland gereden om het historische dorpje Udatsu Townscape te bezoeken. Bij de lokale VVV was ons vertelt dat het een uurtje rijden was .maar we kwamen ergens anders aan.
Er is een Japans of Chinees gezegde: zelfs een verkeerde trein brengt je ergens . En die uitdrukking ging vandaag beslist op. Japanners weten dat je je routeplanner in de auto niet op een huisadres kunt instellen. Immers, weinig straten hebben een naam. Ze hebben meestal wel een nummer binnen een gedeelte van een wijk. Dus straatnummers komen honderden keren voor. Buiten de bebouwde kom wordt een adres al snel heel erg dubieus. Om toch je routeplanner te kunnen gebruiken toets je het telefoonnummer in van het hotel, huis, restaurant of tempel waar je naar toe wilt rijden. Op deze manier vinden we ook de route naar de tempels en dan komt je als regel goed uit. Behalve .als je een tikfoutje maakt in het nummer. Helaas..

Na een uurtje rijden vroeg Nienke zich af zijn we er nog niet en zocht eens op Google. Toen bleek dat we al 40 km te ver waren gereden. Dus een ander telefoonnummer in de Udatsu opgezocht en snel gekeerd. Via een andere route reden we door de leukste dorpjes en een half uurtje later waren we waar we moesten zijn.

Udatsu Townscape is een historisch dorpje waar ze sinds eeuwen met blauwe verf van de indigo plant kleding in de mooiste patronen verven. Het dorp bestaat uit slechts n straat met oude huizen, winkeltjes waar ze blauwe kleding verkopen en kleine restaurantjes. Voor de lunch hadden we Japanse hamburger, rijst (uiteraard), tomatensoep en salade.

Voordat we terugreden bekeken we nog even de plattegrond van de omgeving. Tussen alle Japanse tekens was duidelijk te lezen De Rijke Dam . Wat doet Nederlandse tekst op een Japans informatie bord?? Dus opgezocht waar we voor die Rijke Dam moesten zijn. Wat bleek: De Rijke Dam en ook het De Rijke Park waren vernoemd naar ene Johannes de Rijke uit Colijnsplaat in Nederland. Zelfs een paar Nederlands uitziende huisjes en een molen inclusief bollenveld staan in het park. Helaas waren de bollen al uitgebloeid. Johannes de Rijke was een waterbouwkundige die een speciale dam in naastliggende Otani rivier had laten aanleggen om de stroming te verlagen. Later werd hij in Japan de Minister van Verkeer en Waterstaat.Na het bezoekje aan het kleine park en de stuwdammetjes zijn we op ons gemak teruggereden naar het hotel. Vandaag worden de spullen ingepakt. Morgen verlaten we Tokushima en vertrekken we naar het zuiden om eerst tempel 18 t/m 23 te bezoeken.
Pas aan het einde van onze pelgrimstocht - rond 12 juni - komen we weer aan bij Tempel #1 in Tokushima om zo het kringetje rond te maken. Voorlopig zijn we dus nog niet thuis.

Te land, ter zee en in de lucht

Vandaag besloten we om als ‘pelgrim’ even een snipperdag te nemen. Immers er is nog een leven naast alleen maar tempels bezoeken. Tijdens de vakanties hebben we – wel zo handig - een dubbele agenda: want gaat plan A niet door, dan volgen we plan B. En op die andere agenda stond het bezoeken van de Whirpools (de draaikolken) bij Naruto (dat vakantiedorp ligt op een eiland tussen Osaka en Tokushima in). Die draaikolken zijn een natuurverschijnsel die om de bijna 6 uur ontstaan bij de getijden wisselling (eb en vloed) van de Stille Oceaan en dat water botst dan met de Japanse Binnenzee (Seto Naikai).
Omdat het elke dag op een andere tijd eb of vloed is verschijnen die draaikolken ook elke dag op een ander moment. En vandaag was tussen de middag om 12:40 de beste tijd om ze te zien. Dus de auto uit de lift gehaald en wij op pad naar Naruto, een half uurtje rijden vanaf het hotel. Helaas was de boot - die om 12:40 bij de draaikolken zou aankomen - al volgeboekt, daarom namen wij een boot eerder. De boot heeft het formaat “grote reddingsboot” met een sterke motor en kon vlakbij de draaikolken komen. In het kleine ruim hebben ze ramen gemaakt met zitjes zodat je onder water die draaikolken kunt bekijken. Veel meer dan veel grote en kleine luchtbelletjes zie je overigens niet, het valt wat tegen maar het is een leuk idee. Het uitzicht vanaf het dek is veel beter. Kolkende watermassa met schuimkoppen. Meerdere toeristenboten waren in de buurt om het fenomeen te bekijken.

Daarna zijn we teruggereden en vlakbij het hotel de kabelbaan genomen naar berg met de naam Bizan. Tokushima is als het ware rond deze berg gebouwd, dus je hebt een prachtig uitzicht over de stad.

Het was inmiddels 2 uur in de middag en we bedachten dat we eigenlijk ook wel de boerenmarkt (die morgen wordt gehouden) wilden bezoeken. Maar vanwege het morgen geplande bezoek van tempel #12 zou daar geen tijd meer voor zijn.
Tempel #12 is een “speciaaltje” in de pelgrim wereld van Shikoku. Om er wandelend te komen ben je ca. 7 uur vanaf tempel #11 onderweg. Het is een zware wandeltocht omdat de tempel de op één na hoogst gelegen tempel van de 88 tempels is: op 705 meter hoog. Veel pelgrims nemen de bus tot halverwege de berg en lopen het laatste uur. Met de auto is het sneller (ruim 1,5 uur rijden). Maar die tocht is minstens zo moeilijk via een bergweg van één auto breed met enkel haarspeldbochten en af en toe een uitwijkplaats om anderen te kunnen passeren.
Maar volgens onze berekening zouden we er om ca 16:30 kunnen zijn en de tempels worden gesloten om 17:00. Dus we zouden speling hebben. Als we te laat kwamen is het kantoor dicht om de stempel te krijgen. Die stempels zijn het bewijs dat je deze tempel hebt bezocht. En aan 87 stempels heb je weinig als je er per sé 88 wilt hebben.

Dus snel op pad. Het eerste uur via gewone wegen. Maar toen…
Nienke las in de tempel beschrijving dat juist tempel #12 zijn deuren om 16:30 sluit! Plankgas de berg op? Dat geeft teveel risico’s…We namen ons voor om vandaag twee kaarsjes bij de tempel aan te steken als we het zouden halen. Win-win toch?
En ja, we kwamen onderweg op de berg tegenliggers tegen, en ja, dat waren geen prettige momenten. Maar om 16:15 kwamen we heelhuids en zonder schade op de parkeerplaats aan, vandaar was het nog 10 minuten lopen. Het ging net lukken. De stempel hebben we eerst gehaald en daarna pas de 2 beloofde kaarsjes aangestoken.

Eind goed al goed en morgen kunnen we dus naar de boerenmarkt.

Op pad naar de eerste tempels

Om 7 uur gaat bij ons de vakantiewekker, dan douchen aankleden en ontbijten. Om 8:15 stonden we te wachten bij de autolift. Vanochtend was er een ware file. Van mensen welteverstaan die hun auto kwamen halen. Wij waren nr4 in de rij voor de linker lift. De ene dag rijd je auto naar binnen en parkeert op het lift plateau. Dat hele plateau met auto wordt ergens in het gebouw geparkeerd en als je hem terug wilt hebben wordt dat plateau opgehaald en omgekeerd zodat je ook weer vóóruit naar buiten weg kunt rijden. We hebben er nog geen filmpje van maar het blijft bijzonder.

Op het programma voor vandaag staat de aanschaf gepland van de pelgrims uitrusting en een bezoek aan de eerste 5 tempels. Per dag staan een aantal tempels op het programma. Al die tempels zijn lopend te bereiken, maar 1200km lopen zagen we niet zitten dus vandaar die auto. Helaas kun je niet alle tempels met de auto bereiken. Soms omdat de bergweggetjes te smal zijn voor een auto of er is geen parkeerplaats bij de tempel, of je kunt alleen met een kabelbaan bij zo’n tempel komen.

Maar eerst de pelgrims uitrusting: die bestaat uit een jas, een rieten hoed, sjerp , tas met wierrook, kaarsjes, aansteker, je naam kaartjes, tempelboek voor de stempels van de tempels die je bezoekt, verder is er nog een gebeden boek en wandelstok met belletjes. Wij doen de light-versie: jas, tas met inhoud. Zo ben je herkenbaar voor de bewoners van de dorpjes waar je langs komt en mag je je auto parkeren bij de tempels.

In de pelgrimswinkel is het een drukte van belang. De verkoopster blijft Japans tegen ons spreken en wij knikken ijverig terug. Jassen zijn er diverse maten en die kunnen allemaal worden gepast. Ze komt met suggesties wat we nog meer kunnen aanschaffen. Maar na de aanschaf van een jas en tas met inhoud vinden we het welletjes. De papieren strookjes van een aantal naamkaartjes vullen we vast in, daarna tijd voor de statiefoto en kunnen we op pad.

Bij hoofdgebouw van de eerste tempel is het een drukte vanwege een tourgroep. De buschauffeur is ook reisleider en is tevens voorganger. Hij heeft een eigen gong en een bel bij zich om zijn klanten te begeleiden bij het hardop dreunen van de Gasshõ sutra’s (gebeden).

“UYAUYASHIKU, MIHOTOKE WO REIHAISHI, TATEMATSURU”

Ook wij steken daarna een kaarsje aan en wat wierrookstokjes en rammelen een keer aan het dikke touw van de tempelgong. Bekijken vervolgens de bijgebouwen en knikken vriendelijk naar de andere pelgrims. Met een “Konnichiwa” stappen we in de auto op naar de volgende tempel.

Eigenlijk gaat dit bij elke tempel zo. Je komt regelmatig dezelfde mensen tegen die ook met de auto zijn en vaak zie je ook de pelgrims die te voet alle tempels aflopen. Hoedje af voor deze laatste groep. Nu zullen jullie je wel afvragen en denken 'nou dan hebben we het na 2 tempels wel gezien', maar toch elke tempels is anders: de oudste tempel is rond het jaar 800 gebouwd en de nieuwste ergens in de 70-er jaren. De indeling van het terrein rond de tempels is steeds anders. Elke tempel heeft zijn eigen verhaal en soms ook een hele smalle bergweg er naar toe OF een oude stenen trap van 333 treden omdat de tempel 155 meter hoger ligt. Wil je meer lezen over deze 88 tempels dan is de website 88temple.info een aanrader.

Kortom genoeg afwisseling, leuk om te doen. Het ene moment rijden we tussen de rijstvelden even later tussen typische Japanse huizen (nee, Hollandse hebben ze hier inderdaad niet). Af en toe wordt je hier op je verkeerde been gezet: op zoek naar iets te eten kwamen we bij een supermarkt aan dat een zwembad bleek te zijn. Gelukkig hadden ze wel een winkeltje waar ze wat broodjes verkochten.

Uiteindelijk hebben we vandaag geen 5 maar 11 tempels bezocht. Toen waren we af en hebben het dichtstbijzijnde Gusto restaurant opgezocht om te eten en zijn daarna richting hotel gegaan. De auto staat weer in de lifttoren en wij zitten met onze voeten omhoog in onze kamer.